Na Mwandishi Wetu
MPANGO wa kwanza barani Afrika wa uzalishaji wa oksijeni ya matibabu unaingia katika awamu yake ya pili, kwa kutambulishwa nchini Tanzania kupitia Mpango wa Afrika Mashariki wa Upatikanaji wa Oksijeni (East African Program on Oxygen Access -EAPOA).
Uwekezaji wa miundombinu, ikiwemo matanki ya kuhifadhia iksijeni, mabomba, na mitandao ya usambazaji, utaboresha upatikanaji wa oksijeni kwenye vituo vya afya, na kuwezesha upatikanaji wa haraka na wa kuaminika zaidi katika maeneo ya mijini na nje ya miji.
Mpango huo utaongeza uwezo wa kikanda wa kuzalisha oksijeni mara tatu zaidi na kupunguza bei ya oksijeni kwa zaidi ya asilimia 25.
Kwa kupanua uzalishaji wa kikanda, mpango huo unasaidia kukuza uhakika wa upatikanaji wa oksijeni, kuimarisha utoshelevu na ustahimilivu wa mfumo wa afya kwa muda mrefu.
Mradi wa EAPOA unalenga kugusa maisha ya takribani watoto milioni moja wanaougua magonjwa yanayopelekea kushuka viwango vya oksijeni mwili katika nchi za Kenya na Tanzania.
Mpango wa Afrika Mashariki wa Upatikanaji wa Oksijeni unaotekelezwa na Unitaid sasa umepanua wigo wake na kuingia nchini Tanzania, kama sehemu ya uwekezaji wa dola za Kimarekani milioni 22 wenye lengo la kujenga usambazaji endelevu wa oksijeni ya matibabu katika nchi zilizoko kusini mwa Jangwa la Sahara.
Mpango huo uliozinduliwa nchini Kenya Oktoba 2024 sasa unaingia katika awamu yake ya pili nchini Tanzania.
Waziri Mkuu, Kassim Majaliwa amehudhuria hafla ya uwekaji jiwe la msingi la mradi huo leo jijini Dar es Salaam.
Oksijeni ya Matibabu ni huduma muhimu na inayookoa maisha, lakini bado ni adimu katika sehemu nyingi za nchi zilizoko kusini mwa Jangwa la Sahara.
Baadhi ya nchi zinaweza kufikia chini ya 10% ya kile wanachohitaji, na hivyo kuwaweka wagonjwa katika hatari.
Oksijeni ni muhimu kwa ajili ya kutibu nimonia, COVID-19, VVU iliyoendelea, kifua kikuu na malaria kali, pamoja na kusaidia utunzaji wa uzazi, upasuaji na matibabu ya dharura.
Kuziba pengo hili kunahitaji hatua za haraka na za muda mrefu, suluhu endelevu ili kukidhi mahitaji yanayokua.
EAPOA inaunda vifaa vipya vya uzalishaji wa oksijeni katika eneo lote na kuanzisha laini za usambazaji kwa kutumia modeli ya kitovu-na-kuzungumza.
Maeneo ya uzalishaji wa kati (hubs) husambaza oksijeni kwa vituo vidogo na maeneo ya mbali (spokes), kuhakikisha upatikanaji mkubwa.
Awamu ya kwanza ilianza kwa ujenzi wa vituo vya uzalishaji wa oksijeni huko Mombasa na Nairobi, Kenya, na kuunda vituo muhimu vya uzalishaji na usambazaji wa oksijeni ya matibabu ya kioevu.
Kama sehemu ya awamu hii inayofuata, TOL Gases Plc, wasambazaji wa oksijeni wa Tanzania wa ukubwa wa kati, kwa kushirikiana na Wizara ya Afya ya Tanzania na washirika wa kikanda, wanapanua uwezo wa uzalishaji ndani ya mtandao unaokua wa mitambo ya oksijeni ya kioevu inayojulikana kama vitengo vya kutenganisha hewa ambayo iko katika nafasi ya kimkakati kufikia jamii ambazo hazijahudumiwa.
Ushirikiano huu unahakikisha kwamba vifaa si tu kwamba vitasambaza Tanzania bali pia kusaidia nchi jirani, ikiwa ni pamoja na Malawi, Msumbiji, Uganda na Zambia, kuimarisha upatikanaji wa oksijeni ya kuokoa maisha katika kanda nzima.
“Katika TOL Gases, tunaamini kwamba upatikanaji wa oksijeni ya matibabu sio fursa ni haki ya kimsingi ya dawa muhimu,” alisema Mkurugenzi Mkuu wa TOL Gases Limited, Daniel Warungu alisema.
“Tunajivunia kuwa mstari wa mbele katika ushirikiano huu wa kuleta mabadiliko ya kupanua uzalishaji wa oksijeni na kufikia Tanzania nzima na nchi jirani.”
Kwa pamoja, watengenezaji kote nchini Kenya na Tanzania wataongeza uwezo wa uzalishaji wa kikanda mara tatu, na kuongeza zaidi ya tani 60 za oksijeni kwa siku.
Upanuzi huu utawezesha maelfu ya wagonjwa zaidi kupokea matibabu ya kuokoa maisha kila mwezi kupunguza bei ya oksijeni hadi 27%, kuhakikisha uendelevu wa muda mrefu na soko la oksijeni la kikanda lenye nguvu.
Nchini Kenya na Tanzania pekee, inakadiriwa watoto 990,000 wanaugua magonjwa makali kila mwaka ambayo yanahitaji oksijeni ya matibabu.
Kwa kuongeza uzalishaji na kuboresha uwezo wa kumudu, EAPOA itapanua kwa kiasi kikubwa ufikiaji wa oksijeni, kusaidia kuokoa maisha na kuimarisha mifumo ya afya katika eneo lote.
“Unitaid imejitolea kusaidia mipango ambayo inaleta matokeo ya muda mrefu,” alisema Dk. Philippe Duneton, Mkurugenzi Mtendaji wa Unitaid.
“Kwa kuzingatia uendelevu, ushindani wa soko na uwezo wa kumudu, tunahakikisha kwamba oksijeni ya matibabu inakuwa sehemu jumuishi, inayojitegemea ya mfumo wa huduma ya afya katika Afrika Mashariki na Kusini.”
EAPOA hutumia muundo wa ufadhili uliochanganywa, unaochanganya ufadhili wa ruzuku kutoka Kanada na Japani na usaidizi unaowezekana kutoka kwa MedAccess kupitia uhakikisho wa kiasi inapofaa.
Mpango wa Clinton Health Access Initiative (CHAI) utaongoza utekelezaji kwa ushirikiano na Serikali ya Tanzania, PATH, na washirika wengine wa maendeleo.
“Kupanua uzalishaji wa oksijeni wa kikanda ni hatua muhimu kuelekea mifumo ya afya yenye nguvu na uimara,” alisema Esther Mtumbuka, Mkurugenzi wa CHAI Tanzania.
“Kwa kufanya kazi na Wizara ya Afya ya Tanzania na Unitaid na kutumia ufadhili wa kibunifu, tunaunda usambazaji endelevu wa oksijeni unaoendeshwa na ndani ambao unahakikisha kuwa vifaa vina ufikiaji wa kuaminika na wa bei nafuu sasa na katika siku zijazo.”
Janga la COVID-19 lilisisitiza somo muhimu: oksijeni lazima iwe sehemu ya kudumu ya miundombinu ya afya, sio tu uingiliaji wa dharura.
Kuhakikisha upatikanaji endelevu kunahitaji umakini mkubwa zaidi katika utengenezaji wa bidhaa za kikanda na masuluhisho yanayoendeshwa ndani ya nchi ambayo yanaweza kukidhi mahitaji ya muda mrefu.