Na Mashirika ya Habari
WAKATI mtoto mchanga Francisco alipoonyesha dalili za kwanza za homa mwezi Juni mwaka jana, wazazi wake walimpeleka hospitali mara moja.
Akiwa na umri wa miezi 6, mtoto huyu wa kiume alikuwa tayari amepatikana na dalili za pumu, hivyo dalili yoyote ya kukohoa au kutokwa na damu iliishtua familia.
Baada ya kulazwa katika chumba cha dharura, Francisco alipelekwa nyumbani na uchunguzi wa mzio na dawa. Lakini saa 48 baadaye, hali yake ilizidi kuwa mbaya.
“Alikuwa amechoka sana, kifua chake kilikuwa kinainuka na kuanguka. Alikuwa anajaribu sana kupumua,” anasema mama yake, Camille Pasquarelli, mwenye umri wa miaka 30.
“Pia alikuwa akihangaika sana na kupata shida ya kulala,” anakumbuka baba yake, Daniel Ferreira, mwenye umri wa miaka 31, “na hapo ndipo tulipoamua kurudi hospitali.
Mara tu alipochunguzwa, iligundulika kuwa damu ya mtoto ilikuwa imepungua sana na Francisco ilibidi iwekwe kwenye usaidizi wa mitambo ili aweze kupumua.
“Alikuwa kwenye oksijeni kwa saa chache, lakini bado hakuwa anapumua vizuri. Kwa hivyo madaktari waliamua kumsumbua,” anasema Daniel.
Francisco alilazwa hospitalini kwa zaidi ya wiki mbili na kupatikana na maambukizi ya mianzi (bronchiolitis). Katika kipindi hiki, ilibidi asaiwe kupumu kwa mitambo ya hewa ya oksijeni na kupigwa sindano ya ganzi.
“Kama ningeweza kuacha ujumbe kwa wazazi wengine, itakuwa daima kuwa makini na ishara ndogo,” anasema Camille. “Ilikuwa muhimu sana kwamba tuzingatie mabadiliko katika kupumua kwa Francisco na kumpeleka hospitali mara moja.
“Daktari alituambia kwamba kama tungesubiri siku nyingine ingekuwa mbaya zaidi.
Kadri mwili wa mtoto unavyokuwa mdogo zaidi, ndivyo ulemavu unavyozidi kuwa mkubwa.
Mbali na Francisco, watoto wengine 18,172 wenye umri wa chini ya umri wa miaka miwili walilazwa hospitalini nchini Brazil mnamo 2023 kutokana na RSV (virusi vya kupumua) hadi mwisho wa Oktoba, kulingana na taarifa ya Fiocruz ya InfoGripe. Katika kipindi hicho, vifo 222 viliripotiwa.
Kwa mujibu wa Shirika la Brazil la madaktari bingwa wa watoto (SBP), RSV inahusishwa na 75% ya kesi za maambukizi ya mianzi (bronchiolitis), uvimbe ambao huzuia oksijeni kufikia mapafu, na 40% ya kesi za nimonia kwa watoto chini ya umri wa miaka miwili.
“Maambukizi ya mianzi (Bronchiolitis) ni hali ya kliniki inayojulikana na kuvimba ambayo husababisha kupungua kwa lumen ya bronchioles [mirija inayohusika na kubeba hewa kwenye mapafu],” anaelezea Marcelo Otsuka, mratibu wa kamati ya magonjwa ya kuambukiza ya watoto ya Jumuiya ya Magonjwa ya Kuambukiza ya Brazil.
Kwa mujibu wa Taasisi ya Afya ya Taifa ya Marekani (NIH), maambukizi ya chini ya kupumua (ikiwa ni pamoja na bronchiolitis) ni miongoni mwa sababu tano za kawaida za vifo kwa watoto walio chini ya umri wa mwaka mmoja duniani kote.
Lakini idadi kubwa ya watoto walio na ugonjwa wa huo hawaendi hawafikii hali ya dharura, na kwa wale wanaofanya hivyo, ni idadi ndogo inahitaji kulazwa hospitalini.
Lakini katika hali mbaya, ugonjwa huo unaweza kuwa wa ghafla sana. “Kilele cha ukali kwa ujumla ni kati ya siku ya tano na ya saba, lakini kulingana na mtoto na magonjwa mengine yanayohusiana, hali mbaya inaweza kujitokeza katika masaa 24 au 48 ya kwanza,” anaelezea Bw. Otsuka.
Njia kuu inayosababisha maambukizi ni kupumua hewa chafu na kuwasiliana, na watu wengine ikimaanisha watoto ambao hutumia muda mwingi huwa katika maeneo yaliyofungwa pamoja na watu wengine, kama vile nyumba za malezi ya watoto, wana uwezekano mkubwa wa kuambukizwa.
Nchini Brazil, visa vya maambukizi ya mianzi (Bronchiolitis) katika maeneo kama vile nyumba za malezi ya watoto kwa ujumla ni vingi zaidi wakati wa baridi, kwa sababu wakati huu watu huwa wamesongamana zaidi pamoja, katika maeneo ambayo kuna mzunguko mdogo wa hewa, ambayo inawezesha maambukizi.
“Aidha, joto la chini hupunguza kile tunachokiita utendaji wa mapafu, na hivyo kupunguza usafishwaji wake na hivyo kuongezauwezekano wa maambukizi ya kupumua,” anaelezea Marcelo Otsuka.
Dalili
Miongoni mwa watoto wachanga, dalili za kwanza za bronchiolitis mara nyingi ni sawa na zile za baridi. Hizi ni pamoja na kutokwa na makamasi, kikohozi, kuhisi pua zimeziba, homa, kuwasha na ugumu wa kula chakula.
Kwa wagonjwa hawa, kwa sababu ni watoto wadogo na hawawezi kupenga mafua au kukohoa na kutema makohozi dalili zinaweza kuendelea kwa kukohoa zaidi, kupumua kwa shida, na kuganda kwa makohozi.
Katika hali hii, ni vyema kushauriana na daktari haraka iwezekanavyo.
Dalili kuu ya tahadhari kwa wazazi wa Francisco ilikuwa ni kupumua kwa shida.
“Kifua chake kiliendelea kupanda na kkushuka kwa njia tofauti. Tulipoona hivyo, tulikuwa na wasiwasi,” anasema Camille.
Camille anaelezea kuwa mabadiliko ya tabia ya Francisco pia yalikua kiashiria kikuu kwa familia. “Siku zote alikuwa na tabasamu sana, lakini alikuwa chini na hakuwa na orodha,” anasema.
Wazazi wa mtoto huyo pia wanasema wiki mbili walizokaa hospitalini na mtoto wao zilikuwa ngumu sana.
Wakati wote alikuwa na wasiwasi, Francisco alilishwa kupitia bomba.
Camille, hata hivyo, aliendelea kukamua maziwa yake na kumpelekea mwanaye hospitalini.
Hakuna matibabu kwa sababu ya bronchiolitis, kwa hivyo ni matibabu ya dalili tu yanayoweza kutolewa.
“Baada ya kugundua ugonjwa wa maambikizi ya mianzi (Bronchiolitis), madaktari pia waligundua maambukizi ya bakteria na Francisco alilazimika kutumia dawa za antibiotics,” anasema Daniel. “Pia alilazimika kuongezewa damu kwa sababu alikuwa na upungufu wa damu.
“Ilikuwa ni huzuni sana. Kwa hakika ni moja ya nyakati ngumu zaidi ambazo tumewahi kupata,” anaongeza. “Lakini hatukujaribu kukata tamaa, tukitumaini kuwa atakuwa bora zaidi.
Kwa mujibu wa Marcelo Otsuka, hii ni dalili ya wazi ya matatizo ya kupumua ambayo haipaswi kupuuzwa.
Jinsi ya kuepuka
Mnamo Agosti, kampuni ya utengenezaji wa chanjo ya Pfizer iliwasilisha maombi kwa Shirika la Taifa la Ufuatiliaji wa Afya (Anvisa) kwa ajili ya usajili wa chanjo ya Abrysvo dhidi ya virusi vya kurekebisha upumuaji (RSV).
Chanjo hii, ambayo tayari imeidhinishwa nchini Marekani, inalenga wanawake wajawazito na hutoa kinga dhidi ya maambukizi yanayosababishwa na virusi kwa watoto wachanga wa hadi miezi sita.
Kulingana na Pfizer, tafiti za kliniki zilionyesha kuwa majibu ya kinga yanayotokana na chanjo hiyo yaliweza kuzuia 82% ya aina kali za ugonjwa wa kupumua kwa watoto hadi miezi mitatu, kisha 69% hadi miezi sita.
Nchini Brazil, kampuni hiyo ya dawa pia iliomba idhini ya kuwalinda watu wenye umri wa miaka 60 na zaidi.
Lakini hata kwa chanjo, madaktari wanasema ni muhimu kuimarisha hatua fulani ambazo zinazuia watoto kupata ugonjwa huo:
Daima safisha mikono yako vizuri wakati wa kumshika mtoto;
Epuka kumpeleka mtoto kwenye maeneo hewa mbaya;
Usikae na mtoto katika maeneo ambayo kuna moshi wa tumbaku;
Epuka kumpeleka mtoto kwa watu wenye dalili za kupumua;
Safisha vifaa, vitu na maeneo yanayotumiwa mtoto
Wazazi wa Francisco wanasema wameongeza juhudi zao katika suala hili.
Tuko makini zaidi na Bento, kaka mkubwa wa Francisco, na kila wakati anapokuja nyumbani kutoka shuleni, ninajaribu kumuosha au angalau kusafisha mikono yake vizuri,” anaelezea Camille.
“Huenda Bento ndiye aliyeleta virusi hivyo ndani ya nyumba, lakini hatutaki kumzuia kuwasiliana na kaka yake.
Daktari Marcelo Otsuka pia anapendekeza kuwalisha watoto vizuri, kunyunyizia dawa za kuua vijidudu vya maambukizi katika njia ya kupumua mara kwa mara, kusafisha pua na kuvuta pumzi ikiwa ni lazima.
Watoto ambao tayari wana matatizo ya kupumua, kama vile pumu, Maambukizi sugu katika mianzi sugu au mzio wa mara kwa mara, wanapaswa kufuatiliwa mara kwa mara na daktari wao.